Cam vitrinin önünde “Zınk” diye durakaldığım o anı size detayları ile anlatayım. Olay dün Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca restore edilip, “Millet Bahçesi ve Kütüphane olarak açılan Rami Kışlası’nda geçiyor. İtiraf edeyim, kapısından adımımı attığım andan beri şaşkınlık içindeyim.
Rami Kışlası ismini neredeyse çocukluğumdan beri işitiyorum, lakin hayatımda birinci sefer geziyorum.
Dört tarafı mükemmel bir binayla çevrili, çok büyük bir park… O denli kalabalık ki, yürümekte zahmet çekiyoruz… Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Ersoy’la geçen hafta Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından açılan kütüphaneyi gezeceğiz.
“Kütüphane” deyince tahminen aklınıza bir bina geliyor lakin burası kütüphaneden çok ileri bir hayat alanı…
İLK İZLENİMİM: BURASI TÜRK TARİHİNİN EN BÜYÜK İKİ İSMİNE AİT
Gelirken birinci dikkatimi çeken şey, binanın dışına asılmış dev bir Atatürk fotoğrafı oluyor.
Zaten kütüphanenin ana girişindeki koridor büsbütün Atatürk araştırmalarına ve kitaplarına ayrılmış. Duvarlarda kimilerini birinci kez gördüğüm Atatürk fotoğrafları asılı. Sol ve tarafta büyüklükleri farklı salonlar var. Her biri Atatürk portreleri ile dolu. Kimileri yalnızca akademisyenlerin ender kitapları ve evrakları incelemeleri için ayrılmış. Kimileri ise herkese açık.
Son izlenimim ise şu:
Buraya Atatürk’le girdim, Fatih Sultan Mehmet’le çıktım. Bana nazaran Türk tarihinin en büyük iki ismi, iki kahramanı…
BURASI ÇAĞDAŞ TÜRK ORDUSUNUN KURULDUĞU YER
Çok enteresan bir mobilya seçimi var. Güya Mudo’nun Maslak mağazasından alınmış üzere sandalye, koltuk, çalışma masaları. Her biri özel tasarlanıp üretilmiş. Burası “Bugünkü Çağdaş Türk Ordusu’nun” kurulduğu yer. Yani Yeniçeri Ocağının dağıtılıp, yerine kurulan ordunun.
İnşaatına başlanan yıl ise 1828… Binanın tarihine yazılacak ikinci büyük tarih te herhalde 2023…
Yani Cumhuriyet’inin kuruluşunun 100’üncü yılı.
ATATÜRK KORİDORUNDA ONUNLA İLGİLİ 25 BİN KİTAP VAR
Ve işte kütüphane, araştırma ve muhafaza merkezi olarak bu ikinci hayatı, “Atatürk İhtisas Kütüphanesi” adını taşıyan bu koridorla başlıyor. Burada şu an Atatürk’le ilgili 25 bin kitap var. Yakında 30 bine çıkacakmış. İstanbul’u düşman işgalinden kurtarıp bir manada ikinci kere Türklerin kenti yapan Atatürk’ten birinci fethi yapan Fatih Sultan Mehmet kısmına geçiyoruz.
ÇOK ŞANSLI GÜNÜMDEYİM ZİRA YANIMDA ŞU İKİ KİŞİ VAR
Girişte şöyle bir pano var: “T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı ‘Sultan Fatih’in Şahsi Kitaplığı…Rami Kütüphanesi”
Türk tarihinin büyük simaları ile ilgili birinci “Şahsi Kitaplığı” Anıt Kabir ve Çankaya Köşkünde görmüştüm. Atatürk’ün şahsi kitaplığında gördüğüm Fransızca sosyoloji kitaplar beni çok şaşırtmıştı. Osmanlı Sultanlarına ilişkin şahsi bir kitaplığı ise birinci kere görüyorum. Çok şanslı bir günümdeyim zira bize iki uzman eşlik ediyor. Rami Kütüphanesi Müdürü Ali Çelik. Ve öteki Türkiye Yazma Eserler Konseyi Lideri Prof. Dr. Muhittin Macit eşlik ediyor.
İLK ŞAŞKINLIĞIM BLOK NOT FORMATINDA BİR KİTAP
Çoğu özel olarak Fatih Sultan Mehmet için yazılmış el yazması kitaplar bunlar. Özel cam vitrinler içinde korunan el yazması kitaplara bakarken ortalarından biri çok dikkatimi çekiyor. Bugüne kadar el yazması eserler ortasında hiç görmediğim bir format bu. Üst hakikat açılan bir bloknot üzere ele yazması. Yana açılan, rulo halinde el yazması çok gördüm fakat böylesine şahsen birinci kere rastlıyorum. “Bu nedir” diye sorunca çok farklı bir yanıt alıyorum…
Fatih sefere giderken, giydiği elbisenin ceplerine yahut çantaya konup sokulacak 5 tane kaliteli yapıtı yanına alırmış. Bunları da şahsen kendisi ısmarlarmış.
SAYIN LİDER SİZ BANA RESMEN ‘BU BİR CEP KİTABI’ DİYORSUNUZ
İşte bu bilgiyi aldığım an zınk diye duruyorum vitrinin önünde. Bir yayıncı olarak o an başımdan geçen cümle şu oluyor: “Sayın Lider siz resmen bir cep kitabı tanım ediyorsunuz…” Yani Batılıların “Pocket Book” dediği format bu.. 19’ncu Yüzyılda bulundu. Tam tarihi ile 1820 yılında İngiltere’de evvel bir bayan çantasına girecek bir format olarak tasarlandı. Ticari hale gelmesi ise 1931 yılına gidiyor. O tarihte Almanya’da Kurt Enoch isimli bir yayıncı cep kitabı fikrini birinci sefer ortaya attı.
Ama ticarileşmesini, 1935 yılında İngiliz Penguin Boks ve 1939’da ABD’de Simon&Schuster şirketi yaptı. Bizse burada 1453’den kelam ediyoruz. Yani 500 yıl öncesinden…
FATİH’İN ŞAHSİ CEP VE OLAĞAN KİTAPLARI HANGİ KONULARDA
Rami Kütüphanesi’nin bu kısmını gezerken Fatih’e olan hayranlığım bir kat daha artıyor. Hele hele şahsi kitaplığındaki el yazması kitaplardan ilgilendiği alanları da öğrenince bu hayranlık birebir vakitte şaşkınlığa dönüşüyor. Mesela vitrinde gördüğüm birinci cep kitabının konusu “Ruh ve Vücut Sağlığı…” On birinci Yüzyılda yazılmış ve İslam tarihinin birinci ruh ve vücut sıhhati kitabıymış.
Düşünebiliyor musunuz, Fatih bunu çok özel bir formatla cep kitabı haline getirmiş ve sefere çıktığında bunu okuyormuş.
EN KALIN KİTAPLARINDAN BİRİ BAKIN NE ÜZERİNE
Peki Fatih’in şahsi kitaplığında öteki hangi bahislerde kitaplar var? Yunan İdeolojisine ilişkin kitaplar. Üstelik bunların Arapça ve Latince çevirilerini de yaptırmış. İskender üzerine yazılmış tarih kitapları var… 352 hastalığı detaylı olarak tanımlayan ve isimlendiren bir kitap var.
Haritalar üzerine kitaplar var. Bir de çok kalın ve çok dikkatimi çeken bir kitap: “Optik ilmi…”
Görmenin mekaniği anlatan bir kitap.
ŞİFAHANE KISMINDA GÖRDÜKLERDİM
Peki bu eserler bugüne kadar neredeydi? Kültür ve Turizm Bakanı Ersoy, “Devletin kapalı odalarına, çelik dolaplarında saklanıyordu. Artık hepsini çıkarıyoruz, tamir ediyoruz ve çok özel kısımlarda müdafaaya alıyoruz. Bu gayeyle Rami’de Şifahane ismiyle bir kısım kurulmuş. Burası bir kitap tamirhanesi… Lakin içerde çalışan bütün uzmanlar tıbbi tabirlerle konuşuyor.
Hepsi üniversite sonrası bu hususlarda ya ihtisas yapmışlar. Yani yaralı kitaplara şifa dağıtıyorlar.
SONUNDA YERALTINDA OKSİJEN YUTAN BİLİNMEYEN KİTAP SIĞINAĞI
Gezimizin son kısmı ise bir kütüphane değil, resmen bir uzay üssü. Bâtın bir kitap sığınağı yahut yeraltında bir uzay üssü de diyebilirsiniz. Ortasında üst gerçek çıkan mor ışıklarla aydınlanmış bir sütün var. Üzerinde çeşitli manzaralar yansıyor. Bir orta Aziz Sancar’ın ismini portresini görüyoruz. Burası en değerli en az yapıtların değerli mücevher üzere korunduğu bölge…
Tamamı 2800 metre kare… Türkiye Cumhuriyeti’nde basılmış 1.5 milyona yakın kitap ve az kitaplar ve haritalar çok özel kısımlarda saklanıyor. Bir yangın anında o kısımlar kendi kendinin üstüne kapanıyor ve yangın ısısına saatlerce sağlam bir zırh oluşturuyor.
Ayrıca bir “Oksijen kesme” sistemi var. Yangın sırasında oksijeni yok ederek, alevlerin yayılmasını engelliyor.
ŞEKERSİZ SAHLEP İÇERKEN ÖĞRENDİĞİM BİR RAKAM
Bakan Ersoy’la seyahatimiz burada bitiyor. Oradan Millet Bahçesi’nin ortasındaki Kahve Dünyası’na gidiyoruz. Bakan şekersiz sahlep ısmarlıyor. Doğal ki çok memnun.
Çünkü bir harabe olarak aldığı Rami Kışlasını 17 ayda, işte bu türlü insanı şaşırtan bir “Yaşam alanı” haline dönüştürmüş. “Cumhurbaşkanın vizyonu ve takviyesi olmasaydı bunu asla başaramazdık” diyor. Bence de haklı…
SAHLEP İÇERKEN İKİNCİ BİR SEVİNDİRİCİ SAYI GELİYOR
Bu ortada yöneticilerden merak ettiğim birtakım bilgileri alıyorum. Kütüphane ve Millet Bahçesi’ne gelenlerin birçok şimdilik etraf semtlerdenmiş. Yani Rami, Eyüp, Gaziosmanpaşa’dan…
Ama en çok hoşuma giden bilgi ise şu oldu: Kütüphanede çalışmaya gelenlerin yüzde 51’i bayan, yüzde 49’u erkekmiş. Daima şuna inandım.
Kadınlar ve erkekler ortak işyeri, ortaya eğlenme, ortak eğitim yerlerinde bir ortaya geldikçe, başörtüsü yahut öteki şeylere Anayasal teminat aramanın hiçbir manası kalmayacak.
Yani başörtüsü konusu siyasalların elinden alınacak. En kıymetlisi erkekler artık bayanla ilgili bir hak ve özgürlük konusunda hak sahibi olmaktan çıkacak.
BUNU SAĞLAMAK İÇİN ORTAYA DAHA KAÇ ERKEK HÜKÜMRAN YÜZYIL GİRMELİ
Benim umutla beklediğim “normalleşme” de işte bu… Zira “Anayasa ile verilecek” bir teminat bana hepimiz için utanılacak bir şey üzere görünüyor. Yani diyoruz ki, “Biz bu hususta birbirimize güvenmiyoruz, kanuna ve polis gücüne sığınalım..” Arkadaşlar 21’inci Yüzyıldayız.
Ne başını örtmenin, ne başını açmanın o beşerden öbür kimseyi ilgilendirmeyen bir hak ve özgürlük olduğunu öğrenmemiz için ortaya daha kaç yüzyıl, kaç erkek hükümran yüzyıl girmeli ki…
Bu yapıtı bu kadar kısa müddette gerçekleştiren herkese bir vatandaş olarak teşekkür ediyorum…
Yarın TV100’deki “Cengiz ile Ahtapot” programında bu kütüphaneyi size imajları ile de anlatacağım. Vaktiniz olduğunda kesinlikle gidip görün…