Anayasa Mahkemesi, Van Bölge Yönetim Mahkemesi’nin “terör” nedeniyle köyünü boşaltmak zorunda kalan ve mülklerine ulaşamayan aileye vakit aşımı nedeniyle tazminat ödenmemesi kararını bozdu. AYM, mahkemenin kararını “bariz takdir yanılgısı, formcu ve katı yorum” sözleriyle eleştirdi.
Sözcü gazetesinde yer alan habere nazaran, Hakkâri’nin Şemdinli ilçesi Boğazköy köyünde yaşayan Osman Kızılcan ve ailesi, “terör” olayları nedeniyle 1994 yılında köyü terk etmek zorunda kaldı.
2004 yılında çıkarılan kanunla köyde bulunan mal varlığına ulaşamaması sebebiyle oluşan 2004 ve öncesi ziyanı için tazminat ödendi.
Kızılcan, köyün özel güvenlik bölgesi alanında kalması sebebiyle hala mülklerine ulaşamadığını vurgulayarak 2017 yılında bir defa daha Ziyan Tespit Komisyonu’na başvurdu. Lakin müracaatına yanıt alamadı.
İdare mahkemesi ziyanların karşılanması gerektiğine karar vermesine karşın Bölge yönetim mahkemesi yalnızca müracaat tarihinden geriye hakikat yalnızca bir yıllık ziyanının karşılanabileceğine, evvelki ziyanlarının ise bir yıllık müddeti içinde talep edilmemesi sebebiyle tazmin edilemeyeceğine karar vererek davayı reddetti.
28 yıldır köyündeki mülklerine erişemiyor
Osman Kızılcan’ın ferdi müracaat hakkını kullanarak belgeyi taşıdığı Anayasa Mahkemesi şu tespit ve değerlendirmelerde bulundu:
“Başvurucunun kamu otoritelerinin terörle çaba kapsamında aldığı önlemler sebebiyle köyündeki mülklerine 1994-1995 yıllarından beri erişemediği hususu Yönetim Mahkemesi’nin kabulüdür.
Mülke erişimin kısıtlanması devam ettiği sürece müracaatçının mülkiyet hakkına yapılan müdahale de varlığını koruyacaktır.
Süregelen müdahalelerde müdahale için spesifik ve tek bir tarihten kelam edilemez.
Bu çeşit müdahalelerde 5233 sayılı Kanun’un 6. hususunda belirtilen mühletlerin müdahalenin kesildiği tarihten itibaren başlatılması gerekir.
Aksi takdirde müracaatçının müdahalenin başlangıcının altmışıncı gününden sonra her gün Ziyan Tespit Komitesi’ne başvurması gerektiği kabul edilecektir ki bu da müracaatçıya, kelam konusu imkânın tanınmasını anlamsız kılacak derecede çok bir külfet yükler.
“Bölge yönetim mahkemesinin bariz hatası”
Bu nedenle Bölge Yönetim Mahkemesinin Ziyan Tespit Kuruluna müracaat müddetine ait yorumunun makul olmayan, ziyan konusu olayın adeta her yıl kesintiye uğrayarak tekrarlandığını kabul eden, çok formcu ve müracaatçının 5233 sayılı Kanun’la getirilen tazminat imkânından yararlanmasını zorlaştıran bir yorum olduğu değerlendirilmiştir.
Bu hâliyle mülkiyet hakkına ait ihlalin giderilmesi bakımından teorik seviyede tesirli olduğu saptanan 5233 sayılı Kanun’la oluşturulan tazminat yolu Bölge Yönetim Mahkemesinin bariz takdir kusuru teşkil eden, formcu ve katı yorumu sebebiyle somut olayda muvaffakiyet talihi sunma kapasitesini yitirmiştir.
Hüküm: Yine yargılanmasına
Anayasa Mahkemesi oy çokluğuyla şu kararı kurdu:
Açıklanan münasebetlerle;
Mülkiyet hakkıyla irtibatlı olarak tesirli müracaat hakkının ihlal edildiğine ait savın KABUL EDİLEBİLİR OLDUĞUNA OYBİRLİĞİYLE,
Anayasa’nın 35. hususunda teminat altına alınan mülkiyet hakkı ile kontaklı olarak Anayasa’nın 40. hususunda düzenlenen tesirli müracaat hakkının İHLAL EDİLDİĞİNE Kadir ÖZKAYA ve Yıldız SEFERİNOĞLU’nun karşıoyları ve OYÇOKLUĞUYLA,
Kararın bir örneğinin mülkiyet hakkıyla ilişkili olarak tesirli müracaat hakkının ihlalinin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yine yargılama yapılmak üzere Van 1. Yönetim Mahkemesine GÖNDERİLMESİNE,
Başvurucunun tazminat talebinin REDDİNE,
Kararın bir örneğinin Adalet Bakanlığına GÖNDERİLMESİNE 28/7/2022 tarihinde karar verildi.”