Herkesin malumu olduğu üzere vergi kaçırmak hukuk dünyasında yaptırımı olan bir fiildir. Lakin vergiden kaçınmak da vergi kaçırmak üzere hukuka karşıt bir fiil midir? Vergi mükellefleri yasal sonlar içerisinde kalmak suretiyle vergi yükünü hafifletebilir mi? Bu soruların yanıtını aşağıdaki yazımızda bulacaksınız.
İlk olarak; vergi kaçırma nedir, vergi kaçakçılığı ve vergiden kaçınma ortasındaki farklar nelerdir, bu konulardan kelam edelim.
Vergi Kaçırma Ne Demek?
Vergi kaçırma fiilini; vergi ve vergi ile bağlantılı başka yükümlülüklerin yerine getirilmemesi yahut eksik biçimde yerine getirilmesi olarak tanımlamak mümkündür.
Vergi Kaçakçılığı Nedir?
Vergi kaçakçılığı vergi kaçırmanın nitelikli halidir demek yanlış olmaz. Vergi kaçakçılığı kabahatini işlemeye olan eğilim dünyanın birçok ülkesinde olduğu üzere Türkiye’de de yaygındır. Bu cürmü işlemeye olan eğilimin yaygın olmasının sebepleri ortasında vergi oranlarının mükellef nezdinde yüksek olması, kayıt dışı kesimlerin kontrolünün faal olarak yapılmaması, rakip mükelleflerin de vergi kaçırması ve bu durum karşısında rekabet bahtının azalması, dolaylı vergilerin dolaysız vergilere oranla fazla olması sayılabilir.
Vergi cürümlerini ve hangi fiilin “vergi suçu” hangi fiilin “vergiden kaçınma” olduğunu anlayabilmemiz için öncelikle genel bir inceleme yapmamız gerekmekte.
Vergi Metot Kanunu’nun “Kaçakçılık Cürümleri ve Cezaları” başlıklı 359. unsuru vergi kaçakçılığı ile ilgili kararlar ihdas edilmiştir. Vergi Yordam Kanunu’nda vergi kaçırma suçunun hangi fiillerle işlenmiş olacağı düzenlenmiştir. Bu hususa nazaran aşağıda sayılan prosedürlerle sübut bulan vergi kaçakçılığı cürmünün yaptırımı 18 aydan 5 yıla kadar hapis cezasıdır (Vergi Yöntem Kanunu Unsur 359/a-1 ve 2):
-Defter ve kayıtlarda hesap ve muhasebe hileleri yaparak,
-Gerçek olmayan yahut kayda bahis süreçlerle ilgisi bulunmayan şahıslar ismine hesap açarak,
-Defterlere kaydı gereken hesap ve süreçleri vergi matrahının azalması sonucunu doğuracak biçimde büsbütün yahut kısmen öbür defter, doküman yahut öbür kayıt ortamlarına kaydederek,
-Defter, kayıt ve evrakları tahrif ederek,
-Defter, kayıt ve evrakları gizleyerek,
-Muhteviyatı itibariyle aldatıcı evrak düzenleyenler yahut bu dokümanları kullanarak
işlenmesi halinde.
Ancak vergi kaçakçılığı cürmü sırf bu fiillerden ve yaptırımlardan ibaret değildir. Aşağıda belirttiğimiz metotlar ile işlenen vergi kaçakçılığı cürmünün yaptırımı 3 yıldan 8 yıla kadar mahpus cezasıdır (Vergi Yol Kanunu Unsur 359/b):
-Defter ve evrakları yok ederek,
-Defter sayfalarını değiştirerek yahut yok ederek,
-Sahte doküman düzenleyerek ve kullanarak.
Aşağıdaki prosedürlerle işlenen uydurma doküman düzenleme yahut kullanma formundaki vergi kaçırma kabahatinin yaptırımı ise 2 yıldan 8 yıla kadar mahpus cezasıdır (Vergi Adap Kanunu Unsur 359/c):
-Ancak Maliye Bakanlığı ile mutabakatı bulunan şahısların basabileceği dokümanları, Bakanlık ile mutabakatı olmadığı halde basarak yahut bilerek kullanarak
işlenmesi halinde.
“Vergiden Kaçınma”nın Ne Manaya Geldiğine Değinecek Olursak;
Kanuni hudutlar içinde kalmak suretiyle vergi yükünü hafifletme imkanı sağlayan “vergiden kaçınma” tabiri mükelleflerin kârını maksimize edebilmek için yaygın olarak başvurduğu birçok yasal sistem için kullanılmaktadır.
“Vergiden Kaçınma”nın Yolları
-Vergiden kaçınmanın birçok çeşidi bulunmakla birlikte örneklerine bakacak olursak bunlardan yaygın olan bir tanesi “gelir aktarımı”dır. Daha yüksek oranda vergi ödeyen mükellefler onlara göre düşük oranda vergi ödeyen yahut hiç vergi ödemeyen tanıdıklarına yahut “vergi cenneti” olarak tabir edilen düşük vergileriyle bilinen denizaşırı ülkelerdeki kurdukları şirkete gelir aktarması formunda karşımıza çıkmaktadır.
-Denizaşırı ülkede esasen ekonomik bir faaliyeti bulunmayan bir firma kurarak servetini o firmaya aktarmak da yabancı mükellef için bir vergiden kaçınma metodudur.
-Bunun yanında yatırımcı sahiden de yurt dışında bir şirket kurarak yurt dışı merkezli bir faaliyet sistemi de izleyebilir. Yatırımcı burada kendi ülkesindeki yüksek vergilerden kaçınarak vergi yükünü hafifletmektedir.
Yasal çerçeveler içinde vergiden kaçınma konusunda bunların dışında birçok örnek de mevcuttur:
-Vergi kanunlarında düzenlenen istisna, indirim ve muafiyetlerden yararlanmak (Örneğin kurumlar vergisi indirimlerinden yararlanmak, 29 yaş altı teşebbüsçü istisnası, taşınmazların Leasing kontratları sonucunda satış çıkarı istisnası, Türkiye’de faaliyet alanı olmayan şirketlere yapılacak olan yazılım-tasarım-mimarlık hizmetlerinden kaynaklanan çıkarın yüzde 50’sinin Kurumlar vergisinden istisnası vb.)
-Sponsorluk harcamaları yapmak
-Tahsili imkansız durumdaki alacaklar için yasal takip başlatmak ve sarfiyat göstermek
-Muhtelif “leasing” mutabakatlarında bulunmak
-Şirket birleşmeleri avantajlarından faydalanmak yahut satın alımlarda bulunmak
-Şirket ismine gayrimenkul alım-satımında bulunmak
-Şirket ismine araç kiralamak yahut satın almak
-Bir teknoloji ve bilgi arayışı emeliyle gerçekleştirilen Ar-Ge (Araştırma – Geliştirme) harcamalarını masraf olarak göstermek
-Transfer fiyatlama tekniği ile örtülü yarar transferi yapılarak vergi matrahını düşürmek
-Bir şirketler kümesinin sahip olduğu “maddi olarak duran varlıkları”nı daha az vergi verilen (vergi cenneti) ülkede faaliyet gösteren şirketlerinin mülkiyetine vermesi. Akabinde düşük vergi veren ülkedeki şirketin yüksek vergi veren ülkede bulunan asıl şirkete lisans faturası düzenlemesi
-Grup şirketlerinin kendi ortasında ticari faaliyet gerçekleştirmesi ve ortak yapılan masrafları yine gözden geçirmesi
-Şirketler kümesi için; yurt dışındaki küme şirketlerinden borçlanmak
-Nakit sermaye artışı sistemi ile vergi avantajı sağlamak
-Enflasyonun arttığı periyotlarda vergi ertelemesi prosedürlerini uygulamak (enflasyon sebebiyle bugün ödenecek vergiyi sonraki yıllara aktarmak da mükellef için bir avantajdır)
-Nakit sermaye artırımında bulunmak
-Enflasyonun arttığı periyotlardaki üretim maliyetlerini belirlerken son giren birinci çıkar (LIFO) yolunu uygulamak
-İhracatçı firmaların yıllık ihracat satış fiyatlarının binde beşi kadar kadar götürü masraf haklarını kullanması
-İthalat ve ihracat sonucundaki karı daha düşük vergi mükellefiyetinin olduğu ülkelerde bırakmak
-Teknokentler yahut hür bölgeler üzere vergi avantajının sağlandığı alanlarda şirket kurmak
-Kanunen kabul edilmeyen masrafları incelemek
-Üretim şirketlerinin fire oranlarını tekrar hesaplanması
-İhracatçı firmaların eserleri şimdi gümrükten çıkmamış ise karşılık gelir yazılmamasına dikkat etmek
-Kur farklarını incelemek
-Azalan bakiyeler metodunu uygulamak vd.
Son
Vergi yükü altında ezilmediğimiz; vergi sistemiyle barış içinde ve vergi mükellefiyetimizi rahatça yerine getirebildiğimiz bir ömür dileğimle…
Linkedln