Fransa’da 27 Haziran’da polisin açtığı ateş sonucu Nahel Merzouk isimli 17 yaşındaki genç şoförün hayatını kaybetmesinden bu yana düzenlenen şovlarda polisle protestocular ortasındaki çatışmanın dozu artarken; karakolların, kamu binalarının, araçların kundaklandığı ülkede 10 kentte geceleri sokağa çıkma yasağı getirildi, ülke genelinde otobüs ve tramvay seferleri iptal edildi, protestoları bastırmak için devreye zırhlı araçlar girdi. Polis olayların başladığı birinci günden bu yana en az bin 311 protestocuyu gözaltına alırken, 79 polis de yaralandı. Kamusal alanlarda 2 bin 560 yangın çıktığı, bin 350 aracın ateşe verildiği, 234 binanın yandığı yahut hasar gördüğü aktarıldı. Çok sayıda Parislinin bir ortaya geldiği Nahel’in cenazesinde ailesi ve arkadaşları artık kökenlerinden ötürü ayrımcılık yaşamak istemediklerini belirtirken, güvenlik güçlerinin ikili standartta dayalı uygulamalarına son verilmesi daveti yaptı. Fransa’da çok sağ siyasetçiler ise Nael’in vefatından sorumlu güvenlik güçleri yerine, sokağa dökülen protestocuları amaç alarak daha sert tedbirlerin alınması daveti yaptı. Çok sağ, ülkenin iç savaş halinde olduğunu söyleyerek, tenkit oklarını sert önlemler almadığını savundukları Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’a yöneltti. Öte yandan Macron olaylar nedeniyle 2-4 Temmuz’daki Almanya’ya ziyaretini erteledi.
Nahel Merzouk
Mounia Merzouk
Nahel’in Paris’te yaşadığı Nantarre banliyösünde dün yapılan cenaze merasimine, kentte yaşayan farklı kesitlerden birçok kişi katıldı. Nahel’in ailesi ve arkadaşlarının söyledikleri ise, ülkeye nüfuz etmiş ırkçılığı bir defa daha gözler önüne serdi. Genç adamın bir arkadaşı, “Eğer yanlış cilt rengine sahipseniz, polis sizin için çok daha fazla tehlikelidir” açıklamasıyla ülkedeki ayrımcılığa vurgu yaptı. Nahel’in annesi Mounia da “Arap görünümlü bir çocuk” olduğu gerekçesiyle polisin oğlunu vurduğunu söz etti. Nahel M., Mont-Valerien’deki mezarlığa götürülerek toprağa verildi.
Nahel’in vurulmasından sonra Fransız güvenlik güçlerindeki ırkçılık savları sürerken, İngiliz Daily Mail gazetesi genç şoförün polis tarafından vurulmadan çabucak evvel başına silah dayatılarak tehdit edildiğini ortaya koyan ispatlara ulaştı. Nahel’le bir arada otomobilde bulunan ikinci kişi, “gerçeği ortaya koymak” ismine gazeteye konuşarak bir ses kaydı yayınladı. Kendilerini durduran birinci polisin Nahel’e “aracı durdur ya da seni vururum” tehdidinde bulunduğunu kaydeden genç adamın arkadaşı, kısa mühlet içerisinde ikinci polisin de yanlarına geldiğini ve onun da silahın art tarafıyla Nahel’e vurduğunu söyledi. Bu sırada birinci polisin silahı Nahel’in başına dayayarak “Hareket etme yoksa kafana sıkarım” dediğini belirten şahit, ikinci polisin “onu vur” dediğini ve Nahel’e tekrar silahla vurduğunu, bunun da Nahel’in arabayı hareket ettirmesine sebep olduğunu söyledi. Bunun akabinde da ikinci polisin Nahel’e ateş ederek öldürdüğünü kaydetti.
Başlangıçta Paris ve etrafında ağırlaşan protestoların merkez üssü, 4. gününde Marsilya ve Lyon’a kaydı. Marsilya kentindeki şiddet olaylarında bir silah mağazası yağmalanarak av tüfekleri çalındı. Kentte sokakları yangın yerine çeviren göstericiler, güvenlik güçlerinin müdahale-sine de havai fişeklerle
karşılık verdi.
Val-d’Oise’de ise göstericiler Persan belediye binasını ateşe verdi. Marsilya Belediye Başkanı Benoit Payan’ın talebi üzerine kente destek polis gönderildi. Kent merkezleri şiddet olaylarına sahne olurken, birçok noktada kundaklamaların yanı sıra iş yerleri ve mağazalar öbür kentlerde olduğu üzere yağmalanmaya devam ediyor. Bir karakol ve araçların ataşe verildiği ve yağma olaylarının yaşandığı Lyon’da, valilik kentte zırhlı araçların meydana çıkacağını duyurdu.
Ülkeyi beş gündür kasıp kavuran olaylar karşısında ise çok sağ partilerden olayları körükleyecek açıklamalar geldi. Fransız çok sağcı siyasetçilerden Marine Le Pen, birkaç gündür ülkeye önemli bir düzensizlik durumunun hakim olduğunu vurgulayarak, olayların kısmi sokağa çıkma yasağıyla yatışabileceğini, durum daha da kötüleşirse OHAL ilan edilmesinin gerekebileceğini belirtti. Göçmen aykırısı Eric Zemmour da ülkeyi sarar şiddet sarmalına ait, “Sadece sert direnç, nizamı ve huzuru geri getirebilir. Bu akşam fevkalâde hal ilan edilmesini talep ediyorum” sözünü kullandı. Öte yandan birtakım Neo-Nazi kümelerin sokaklara çıkarak protestocularla çatıştığına dair görüntüler da toplumsal medyada yer aldı.
Fransa Ulusal Kadrosu Kaptanı Kylian Mbappe, protestoculara seslenerek şiddete son verme davetinde bulundu. Toplumsal medya hesabından paylaşım yapan Fransız yıldız, protestoculara davet yapıp bir çok kişinin çalışan sınıfın yaşadığı mahalleden geldiğini ve şiddetli protestolara ziyan gören mülklerin bu sınıfa ilişkin olduğunu belirtti. Mbappe, şiddetin hiçbir şeyi çözmeyeceğini vurgulayıp protestoları “kendini yok etme süreci” olarak nitelendirdi.
Türkiye’nin Paris Büyükelçiliği, Fransa’daki Türk vatandaşları yahut buraya seyahat edeceklerin, ülke geneline yayılan şiddet aksiyonlarına karşı dikkatli olmalarını istedi. Büyükelçilik açıklamasında, geniş iştirakli protesto şovları nedeniyle türlü ulaştırma ve kamu hizmetlerinde kesintiler yaşandığı, kamu binaları, özel mülkiyet ve altyapıya ziyan veren şiddet aksiyonları yapıldığı belirtildi. Fransa’ya seyahat uyarısı yapan ülkeler ortasına Kanada ve Azerbaycan da katıldı.
Fransa Adalet Bakanı Eric Dupond-Moretti, çocukları protestolara katılan ailelere ait tehdit dolu açıklamalarda bulundu. Ebeveynlerin yaşanan olaylarda sorumluluklarının bulunduğunu söyleyen Dupond-Moretti, “(17 yaş altı) Çocuklarıyla ilgilenmeyen, onları, nereye gideceklerini bilerek geceleri dışarıya bırakan ebeveynler, 2 yıl mahpus ila 30 bin avro para cezası ile karşı karşıya kalacaklar” dedi.