Hilken Doğaç Boran: FBI’ın kara listesini nereden buldunuz? Birinci incelemelerinizden ne sonuç çıktı?
Justin Sadowsky: Bu listeyi ve federal terör takip listesinin farklı kısımlarını İsviçreli ‘Maya’ isimli bir hackerdan aldık. Bu listelerin 2019 versiyonları bir havayolu şirketinin bilgisayarında ortaya çıktı. Maya, listeleri kar maksadı gütmeyen kuruluşlar ve gazetecilerle paylaşacağını söyledi. Biz de ondan talep ettik.
“YÜZDE 99’U MÜSLÜMAN İSİMLERDEN OLUŞUYOR”
Hilken Doğaç Boran: Pekala liste üzerindeki çalışmalarınızda ne buldunuz?
Justin Sadowsky: Listelerdeki isimlerin yüzde 98’inden fazlasının Müslüman isimler olduğunu fark ettik. Bunları bağımsız uzmanlara gönderdik. Onlar da çok adımlı incelemeler yaparak Müslüman isimlerle Arapça ve Urduca isimler ortasında karşılaştırma yaptı. Bunları daha sonra rastgele listelerle karşılaştırdılar. Sonuç şok edici oldu. Zati listeyi görünce bunu anlıyorsunuz. Ayrıyeten listedeki Arapça ve Urduca isimleri bir veritabanına ya da arama motoruna yazdığınızda neden o listede yer aldığına dair bir bulgu çıkmıyor. İsimleri araştırmak da zordu. Zira yüzde 10’unun birinci ya da soy isminde ‘Muhammed’ geçiyor. Fakat listedeki az sayıda İspanyolca, İrlandaca ya da Japonca ismi sorgulattığımızda net bir biçimde terörden yargılanıp karar giydiklerini gördük. Yani yalnızca yüzde birlik kısımda yer alan ve Müslüman olmayan isimlerin neden listede olduğu aşikâr. Fakat listenin yüzde 99’unu oluşturan Müslüman isimlerin oraya yazılmasının hiçbir mantığı yok.
Hilken Doğaç Boran: Birinin isminin bu listeye alınması ne sonuç doğurur?
Justin Sadowsky: Eğer ABD’ye girip çıkmıyorsanız neredeyse hiçbir şey olmaz. Neredeyse diyorum zira ABD, bu listeyi Türkiye dahil 60 ülkeyle paylaşıyor. Bunların ortasında insan hakları karnesi makus olan ülkeler de var. Yani bu listeye alınan birinin başı bu ülkelerde belaya girebilir. Ancak ABD’dekiler için çok daha fazla sorun var. Kara listedekiler ABD’ye ya da ABD üzerinden uçamıyor. Yani ülkeye girmeleri imkansız. Takip listesine alınan isimlerse seyahat edebiliyor ancak uçuş biletlerini kendi başlarına alamıyor. Bunun için saatlerce bekleyip bir devlet yetkilisinin onayını almaları gerekiyor. Çoğunlukla uçuşlarını kaçırıyorlar. Uçağına yetişenler genelde elle ve köpekle aranıyor. Eşya ve vücutlarından patlayıcı riskine karşı numune alınıyor. Karadan ya da havadan ABD’ye vardıklarında saatlerce gözaltında tutuluyorlar. Elektronik eşyalarına el konuyor ve aranıyor. Pasaportlarına el konuyor. Bunun silah doğrultarak yapıldığı olaylar kelam konusu. Bilhassa karadan giriş yapan birtakım müvekkillerimizin çocuklarına ve eşlerine bile silah doğrultulduğunu ve çığlık çığlığa bağırıldığını biliyoruz. Bunun dışında liste polisle de paylaşılıyor. Biri sizi çevirirse ya da bir memurun yanından geçseniz bile fecî şeyler yaşayabilirsiniz. Ayrıyeten liste kimi askeri üsler, hassas havalimanı kısımları ve Beyaz Saray üzere yerlerde de geçerli. Örneğin New Jersey’de belediye lideri olan bir müvekkilimiz, davetli olmasına karşın Beyaz Saray’daki Ramazan kutlamasına alınmadı.
“ADI BİR SEFER YAZILAN GİREMİYOR”
Hilken Doğaç Boran: Bahsettiğiniz belediye lideri Muhammed Hayrullah. Kendisi ABD’de en uzun müddet misyon alan Müslüman Belediye Lideri. Beyaz Saray’a alınmamış, neden reddedildiğine dair net bir münasebet verilmemişti. Ancak sizin raporunuza nazaran Hayrullah’ın ismi kara listenin 2019 versiyonunda var. Beyaz Saray’a bu yüzden mi alınmadığını söylüyorsunuz?
Justin Sadowsky: Evet. Hükümet bunu doğrulamıyor doğal, fakat biz listeye karşı açtığımız anayasal davalardan bunu biliyoruz. Beyaz Saray üzere hassas yerlerde listenin eski versiyonları da kullanılıyor. Belediye Başkanı’nın hala listede olduğunu düşünmüyoruz. 2021’de Tel Aviv’e gitti. Geçtiğimiz hafta Atlanta’ya gitti. Bu süreçte hiç durdurulmadı ya da bahsettiğim biçimde tacize uğramadı. Lakin listeden çıkarılmasına karşın bir defa ismi buraya yazıldığı için Beyaz Saray’a giremiyor.
“BAŞKAN BIDEN DEĞİŞİM KELAMI VERMİŞTİ”
Hilken Doğaç Boran: Bu kara liste konusunda Biden idaresiyle irtibata geçtiniz mi? Resmi bir münasebet sunuyorlar mı? Bu ayrımcı politikayı değiştirecekler mi?
Justin Sadowsky: Biden idaresine bunu değiştirmesi için davet yaptık. Lider Biden seçim kampanyası devrinde buna dair kelam vermişti. Denememize karşın direkt olarak idareyle irtibat kuramadık. Temsilciler ve senatörlerle görüşüyoruz. Kongre’de bir kadro soruşturmalar açılıyor. Buradaki müşahede ve denetleme yetkilerini kullanmaya başlıyorlar. Kongre’nin soruşturma ayağıyla irtibat halindeyiz. Bu adımların kara liste konusundaki farkındalığı artırmasını ve Biden idaresini harekete geçmeye itmesini ya da Kongre’nin kara listeyi kısıtlamasını ya da büsbütün kaldırmasını umuyoruz.
FBI’IN “KARA LİSTESİ” YASAL MI?
Hilken Doğaç Boran: Bu faaliyetin hukuksal desteği var mı? FBI’ın insanların isimlerini varlığını resmen kabul etmedikleri bir kara listede toplayıp buna nazaran hareket etmeleri yasal mı? Üstelik bunu farklı kolluk kuvvetleri ve kurumlar da kullanıyor.
Justin Sadowsky: Olduğunu sanmıyoruz. Bunun birkaç sebebi var. Birincisi, Federal Terör Listesi üzere geniş bir veritabanı için büyük bir program gerek. ABD’de bu üslup programlara dair maddelerimiz var. Yürütmenin büyük bir program ya da siyaset uygulaması için, örneğin mecburî aşı ya da borç takip sistemi üzere, Kongre’den direkt onay alması koşul. Kongre bu listeye hiç onay vermedi. Zati vermiş olsa da tabiatı gereği bu liste anayasaya ters. Zira yasal sürece uymuyor. Listedeki şahıslara listede oldukları söylenmiyor ve listeden çıkmak için bir yol sunulmuyor. Ayrıyeten bildiğimiz üzere ABD’de iç terör tehdidinin büyük kısmı beyaz üstünlükçüler olmasına karşın listenin yüzde 99’u Müslüman. Müslümanların bu türlü adil olmayan biçimde maksat alınması, ABD Anayasası’nın “kanun önünde eşitlik” unsuruna muhalif. Bunların ötesinde, insan ve aygıtların hudut noktalarında “makul şüphe” olmadan yasa dışı aranması ve alıkonması üzere faaliyetler de anayasaya ters. ABD genelinde bu süreçlerin hepsini mahkemeye taşıdık. Mahkemelerin bizden yana karar vermesini umuyoruz. Bu sırada Biden Yönetimi’ne listeyi kaldırma davetimizi yineliyor, Kongre’ye de mevzuyla ilgili gerekli kanunları geçirme ve bu listeye hiçbir vakit onay vermediklerini açıkça belirtme daveti yapıyoruz.